ကိုလိုနီ ေခတ္ကေရနံေျမ အလုပ္သမားမ်ားဘက္မွ အျမဲထာ၀စဥ္ရပ္တည္ခဲ့သူ
ေလဘာယူနီယံ ဥကၠဌ အမည္မွာ ဦးမ်ဳးိညႊန္႕ျဖစ္သည္။
အလုပ္သမားမ်ား
အက်ဳးိအတြက္ နယ္ခ်ဲ႕အရင္းရွင္ အစိုးရကိုယ္တုိင္ ၀ါဏိဇၨ ပဋိပကၡ ဥပေဒကဲ့သို႕ေသာ
ဥပေဒမ်ဳိးျပဌာန္းခဲ့ရျခင္းပင္သည္ ေလဘာယူနီယံ ဥကၠဌ ဦးမ်ဳိးညႊန္႕ ၏
ၾကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္မႈမ်ားေၾကာင့္
ျဖစ္ပါသည္။
ဦးမ်ဳိးညႊန္႕ကို ၁၂ ဇန္န၀ါရီ ၁၈၉၀ တြင္
မႏၱေလးၿမိဳ႕ ေဒး၀န္းရပ္၌ ဖြားျမင္ခဲ့သည္။ မိဘမ်ားမွာ ဦးေမာင္ေမာင္ဘ
ႏွင့္ ေဒၚမမေတာ္တုိ႕
ျဖစ္ၾကသည္။ ဖခင္ ဦးေမာင္ေမာင္ဘသည္ ျမန္မာဘုရင္လက္ထက္
ၿဗဲတုုိက္သံေတာ္ဆင့္ ဦးသက္ ေဒၚခ်ဳိတုိ႕၏
သား ၿဖစ္ျပီး မိခင္ေဒၚမမေတာ္မွာ
အလံုၿမိဳ႕၀န္ဦးဖိုးကံ ေဒၚမႈိႏုတုိ႕၏ သမီးျဖစ္ပါသည္။
သို႕ျဖစ္ပါ၍ ဦးမ်ဳိးညႊန္႕သည္
၀န္စုမွဴးစုမွ ေပါက္ဖြားလာသူ တဦးဟု ဆုိႏုိင္ပါသည္။
ဦးမ်ဳိးညႊန္႕သည္ ငယ္စဥ္က မႏၱေလးၿမိဳ႕
ဗုဒၶသာသနာ့ႏုဂၢဧ
(ဘီတီအဲန္) အထက္တန္းေက်ာင္းတြင္ ပညာဆညး္ပူးခဲ့သည္။
အထက္တန္းအထိ ပညာသင္ယူခဲ့ၿပီးေနာက္
မိဘ မ်ားအလိုက်
ၿမိဳ႕အုပ္စာေမးပြဲကို ၀င္ေရာက္ေျဖဆုိခဲ့သည္။ သို႕ေသာ္ မူလကပင္
ၿမိဳ႕အုပ္ရာထူးကို
မမက္ေမာသူ ဦးမ်ဳိးညႊန္႕သည္ သာသနာ့ေဘာင္ သုိ႕
၀င္ေရာက္ခဲ့သည္။
ဦးမ်ဳိးညႊန္႕သည္ အသက္ ၂၅ ႏွစ္ အရြယ္ ၁၉၁၅
ခုႏွစ္တြင္
ေရနံေခ်ာင္းၿမိဳ႕သို႕ ေျပာင္းေရႊ႕ေနထုိင္ခဲ့သည္။ ထုိ႕ေနာက္အသက္
၂၉ ႏွစ္
အရြယ္ ၁၉၁၉ ခုႏွစ္တြင္ ေရနံေခ်ာင္းၿမိဳ႕မွ ေရနံတြင္းစားရုိးဦးေမာင္ေမာင္ပု၊
ေဒၚခင္ေစာလွတုိ႕
သမီး မမကေလးႏွင့္ အိမ္ေထာင္ျပဳခဲ့သည္။
သို႕ေၾကာင့္လည္း ဦးမ်ဳိးညႊန္႕ ကိုေရနံေခ်ာင္းဇာတိဟု
အထင္ရွိၾကျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
ဦးမ်ဳိးညႊန္႕ ေရနံေခ်ာင္းတြင္ အိမ္ေထာင္က်ခဲ့သျဖင့္
ေရနံေျမ
အလုပ္သမားမ်ားႏွင့္ ပိုမိုနီးစပ္သြားသည္ ဟုဆုိႏုိင္ပါသည္။ မ်ဳိးခ်စ္စိတ္ဓါတ္
ျပင္းထန္သူဦးမ်ဳိးညႊန္႕သည္ ေရနံေျမ အလုပ္သမားမ်ား၏ ဘ၀ကို ကိုယ္ခ်င္းစာနာမိကာ
အလုပ္သမားမ်ားအတြက္
ၾကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ရန္ ဆံုးျဖတ္ခဲ့သည္။
၃ ဧၿပီ ၁၉၂၁ တြင္ ေရနံေခ်ာင္းၿမိဳ႕ ေက်ာက္စာရုံေက်ာက္တုိက္၌
ေရနံေျမ
အလုပ္သမားအစည္းအရုံး (Burma Oil fields Labours’ Union)
ကို စတင္တည္ေထာင္လုိက္ပါသည္။
ယင္းေလဘာယူနီယံမွာ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္
ပထမဆံုးေပၚေပါက္လာေသာ အလုပ္သမားအသင္း အဖြဲ႕ ျဖစ္ၿပီး
ဦးမ်ဳးိညႊန္႕က
ဥကၠဌ အျဖစ္ ေဆာက္ရြက္ခဲ့သည္။ ေလဘာယူနီယံ
အတြင္းေရးမွဴးမွာ ဦးေအးေမာင္(ေရနံေခ်ာင္း
အမ်ဳိးသားအထက္တန္း ေက်ာင္းအုပ္ဆရာၾကီး)
ျဖစ္ပါသည္။ အမႈေဆာင္အဖြဲ႕တြင္ ဦးဆုိးေတ၊ ဦးေတာင္ရုိး၊
ဦးထြန္းေအး၊ ဦးၾကြက္၊ ဦးခင္၊ ဦးစိုးမင္း၊
ဦးၾကာဇံ၊ ဦးပြၾကီး၊ ဦးတင့္၊ ဦးမိုး၊
ဦးသာဇ၊ ဦးႏႈံး၊ ဦးဘသန္႕တို႕ျဖစ္ၾကသည္။ အမ်ားစုမွာ ေရနံေျမ
အလုပ္သမားၾကီးမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။
ေရနံေျမအလုပ္သမားယူနီယံကို စတင္တည္ေထာင္ခဲ့ျပီးေနာက္မေရွး
မေနာင္းကာလ၌ပင္
ပထမအၾကိမ္ေရနံေျမအလုပ္သမား လႈပ္ရွားမႈကို စတင္ေဖာ္ေဆာင္ခဲ့ၾကသည္။
ထီးျဖဴရုံၾကီးထုိးကာ
အလုပ္သမား ၂၀၀၀ ေက်ာ္ျဖင့္ ကြန္ဖရင့္ၾကီးကို က်င္းပခဲ့ၾကသည္။
ယင္းကြန္ဖရင့္ တြင္ ေရနံေျမ
အလုပ္သမားမ်ားက အဆိုေပါင္း ၁၃၀ ေက်ာ္
တင္ျပေတာင္းဆုိခဲ့ၾကသည္။ ယင္းအဆိုမ်ားထဲတြင္ တစ္ႏုိင္ငံလံုးႏွင့္
သက္ဆုိင္သည့္ သႆေမဓအခြန္ေတာ္ (လူခြန္) တုိက္ဖ်က္ေရးအဆိုလည္း ပါ၀င္ခဲ့သည္။
သို႕ေသာ္
ယင္းကြန္ဖရင့္၏ ေတာင္းဆုိခ်က္မ်ားကို အရင္းရွင္ ေရနံကုမၸဏီမ်ားက အေၾကာင္းမျပန္ခဲ့ေပ။
၁၉၂၃ ခုႏွစ္တြင္ အလုပ္သမားထု စည္းေ၀းရန္စီစဥ္ေနစဥ္
မေကြးဒိစၾတိတ္
ရာဇ၀တ္တရားသူၾကီး တီလစ္စတာ (T.Lister) က လက္မွတ္ေရးထုိးကာ ပုဒ္မ ၁၄၄
ထုတ္ျပန္လုိက္ပါသည္။ သို႕ျဖင့္ အလုပ္သမားမ်ားက မီးခုိးတိတ္
သပိတ္တုိက္ပြဲကို ဆင္ႏႊဲခဲ့ၾကသည္။
ယင္းသပိတ္တုိက္ပြဲသို႕ ေရနံေခ်ာင္းေရနံေျမမွ
သာမက ေခ်ာက္၊ စဥ့္ကူးေရနံေျမတို႕ကပါ အလုပ္သမားမ်ားစုေပါင္းပါ၀င္ခဲ့ၾကသည္။
ဘီအုိစီ ကိုယ္စားလွယ္ မစၥတာလန္႕(စ္)က အလုပ္သမားမ်ား သပိတ္ေမွာက္ေတာ့
မည္ၾကားသည္ႏွင့္ပင္
ေလဘာယူနီယံ ဥကၠဌ ဦးမ်ဳိးညႊန္႕အား ေငြတသိန္း၊
သားစဥ္ေျမးဆက္ ေရနံကန္ထရုိက္လုပ္ငန္းႏွင့္
ကားတစ္စီးေပးမည္ျဖစ္ေၾကာင္း
ကမ္းလွမ္းခဲ့သည္။ သို႕ေသာ္ ဦးမ်ဳိးညႊန္႕က ယင္းကမ္းလွမ္းခ်က္ကို
လက္မခံခဲ့ေပ။
သို႕ျဖင့္ ေရနံေျမကို ေျခမနင္းရဟု နယ္ႏွင္ဒဏ္ေပးျခင္း ခံခဲ့ရသည္။
ေရနံေျမကို ေျခမနင္းရဟူေသာ ၿဗိတိသွ်တို႕၏
နယ္ႏွင္ဒဏ္ေၾကာင့္
ဦးမ်ဳိးညႊန္႕က ေရနံေျမအလုပ္သမားမ်ားအား ေရနံေခ်ာင္းၿမိဳ႕
စေနနံဆိပ္ကမ္း၌
စုေ၀းေစျပီး သူကိုယ္တုိင္က မႈ ဧရာ၀တီျမစ္အတြင္း ေဖာင္ေပၚမွ
ရပ္ကာ တရားေဟာခဲ့သည္။ ေရနံေျမ
အလုပ္သမားထု၏ အင္အားက
ဘီအုိစီ ကဲ့သို႕ေသာ အရင္းရွင္ ကုမၸဏီၾကီးမ်ားအား အထိတ္တလန္႕ ျဖစ္သြားေစခဲ့သည္။
ေလဘာယူနီယံ ဥကၠဌ ဦးမ်ဳိးညႊန္႕၏
ၾကိဳးပမ္းမႈေၾကာင့္
ငါးလ၊ ေျခာက္လ အၾကာ ၁၉၂၃ခုႏွစ္၊ ၾသဂုတ္လတြင္
ေရနံေျမအလုပ္သမားမ်ား၏ ေတာင္းဆုိခ်က္အခ်ဳိ႕ကို
လိုက္ေလ်ာခဲ့ရသည္။
ယင္းေတာင္းဆုိခ်က္မ်ားကား အလုပ္သမားမ်ားေလွ်ာ္ေၾကး၊ ဘာသာေရးရက္မ်ား၊
အားလပ္ခြင့္၊ လစာတုိးေပးေရး၊ ေနအိမ္တန္းလ်ား
မ်ား
ေဆာက္လုပ္ေပးေရး၊ ေရမီးစီစဥ္ေပးေရးႏွင့္ တေန႕ ၈နာရီအလုပ္ခ်ိန္
သတ္မွတ္ေရးတို႕ ျဖစ္ၾကသည္။
သို႕ေသာ္ တဖက္မွလည္း ေရနံေျမ
အလုပ္သမားေခါင္းေဆာင္ ဦးမ်ဳးိညႊန္႕မွာမႈ ေရနံ၀န္မစၥတာ
ပီးယားစ္
(Mr.Peare) အမိန္႕ျဖင့္ ေရနံေျမ ဥပေဒ ပုဒ္မ (၆၈) အရ ေရနံေျမမွ ႏွင္ထုတ္ျခင္း
ခံခဲ့ရရာ ပခုကၠဴ (ၿမိဳင္)သို႕ သြားေရာက္ေနထိုင္ခဲ့ရသည္။ သို႕ေသာ္ ေနာက္ပိုင္း
ဥပေဒျပဳ
လႊတ္ေတာ္ အမတ္ ဦးဘေဘ၏ အကူအညီျဖင့္ ေရနံေျမသို႕ ျပန္လည္လာေရာက္
ေနထိုင္ခြင့္ရရွိခဲ့သည္။
ဦးမ်ဳိးညႊန္႕သည္ ပခုကၠဴဘက္တြင္ ေနထိုင္စဥ္ခ်င္းတုိင္းရင္းသား
မ်ား တုိးတတ္ေရးအတြက္လည္း
ၾကိဳးပမ္းေဆာက္ရြက္ခဲ့ေသး၏။
၁၉၂၆ ခုႏွစ္တြင္ ေရနံေျမ အလုပ္သမားမ်ား
ဒုတိယအၾကိမ္ေျမာက္ သပိတ္ေမွာက္ခဲ့ၾကသည္။ လခစားအလုပ္သမားမ်ားအား
ေန႕စားအျဖစ္ ေျပာင္းလဲလုိက္သျဖင့္
သပိတ္ေမွာက္ၾကျခင္းျဖစ္သည္။ ဒုတိယေျမာက္
သပိတ္ျဖစ္ပြားေသာ အခါ ေတာင္းဆုိ
ခ်က္မ်ားလည္း
မ်ားျပားလာခဲ့သည္။ ဤတြင္ ဦးမ်ဳိးညႊန္႕က
အလုပ္သမားအက်ဳိးအတြက္ ေရနံေျမအလုပ္သမား သတင္းစာကိုထုတ္ေ၀
ရန္လည္း
စိတ္ကူးရမိခဲ့သည္။
၁၅ ဇန္န၀ါရီ ၁၉၃၃ တြင္ ေရနံေျမ အလုပ္သမားသတင္းစာကုိ
စတင္ထုတ္ေ၀ခဲ့သည္။ ပံုႏွိပ္စက္ အခက္အခဲေၾကာင့္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ သီတာေအး ပံုႏွိပ္တုိက္တြင္
ရုိက္ႏွိပ္ကာေရနံေျမ ၌ ျဖန္႕ခ်ီခဲ့သည္။ စာမ်က္ႏွာ ၂၀ ရွိျပီး ေစာင္ေရ ၁၅၀၀ ခန္႕ ရုိက္ႏွိပ္ပါသည္။
တာ၀န္ခံ အယ္ဒီတာက ဦးသာဇျဖစ္ျပီး ဦးမ်ဳိးညႊန္႕က ကမၻာ့အလုပ္ရွင္အလုပ္သမားက႑
ကိုပင္တုိင္ေရးသားခဲ့သည္။
အယ္ဒီတာခ်ဳပ္မွာ ဦးမ်ဳိးညႊန္႕ပင္ျဖစ္ျပီး ျမန္မာစာဆရာ
ဦးဘသိန္းႏွင့္ ဦးခင္သန္း
(ေနာင္တုိင္းပညာ၀န္)တုိ႕က အယ္ဒီတာမ်ားအျဖစ္ ပါ၀င္ကူညီခဲ့ၾကသည္။
၁၉၃၆ ခုႏွစ္ ႏုိ၀င္ဘာလ၉၁ ဌာန ေရြးေကာက္ပြဲတြင္
ဦးမ်ဳိးညႊန္႕က
ပထမဆံုး အလုပ္သမားအမတ္ အျဖစ္ ေရြးခ်ယ္ခံခဲ့ရသည္။ အလုပ္သမားအမတ္
အျဖစ္
ေရြးခ်ယ္ခံခဲ့ရသည္။ အလုပ္သမားမဲဆႏၵရွင္ ၅၀၀၀ အနက္ ၃၅၀၀ က
ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါသည္။
ဦးမ်ဳိးညႊန္႕သည္ လႊတ္ေတာ္အမတ္ျဖစ္လာေသာ
အခါ အလုပ္သမားမ်ားအက်ဳိးအတြက္ ပိုမိုလုပ္ေဆာင္ႏုိင္ခဲ့သည္။
၀ါဏိဇၨပဋိပကၡဥပေဒႏွင့္
ပတ္သတ္၍ ဦးမ်ဳိးညႊန္႕၏ ၾကဳိးပမ္းေဆာင္ရြက္မႈက ထင္ရွားခဲ့ပါသည္။
၈ ဇန္န၀ါရီ ၁၉၃၈ တြင္ ေခ်ာက္ေရနံေျမသပိတ္
စတင္ျဖစ္ပြားခဲ့သည္။
ေရနံေျမအလုပ္သမားမ်ားက ေလဘာယူနီယံ၏ ဦးေဆာင္မႈျဖင့္ အရင္းရွင္
ေရနံကုမၸဏီမ်ားအား သပိတ္ေမွာက္ခဲ့ၾကျခင္းျဖစ္သည္။ အလုပ္သမားမ်ားသည္
ေတာင္းဆုိခ်က္မ်ားကို
လိုက္ေလ်ာမႈ မရွိသျဖင့္ မုိင္ေပါင္း၄၀၀ေက်ာ္
ကြာေ၀းေသာ ေခ်ာက္ၿမိဳ႕မွ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕သို႕
ေျခလ်င္ခ်ီတတ္
ဆႏၵျပခဲ့ၾကသည္။ သို႕ျဖင့္ ေခ်ာက္ေရနံ
ေျမသပိတ္သည္ အလုပ္သမား၊
ေက်ာင္းသားစသည္ျဖင့္ လူတန္းစားေပါင္းစံု ပါ၀င္လာကာ ၁၃၀၀ ျပည့္
အေရးေတာ္ပံုၾကီး ျဖစ္ပြားလာေတာ့သည္။
ဘ၀နိဂုံး
ဦးမ်ဳိးညႊန္႕သည္ အလုပ္သမားအေရးကုိ ေရာက္ရာ
အရပ္တြင္
အစဥ္တစိုက္ လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ခဲ့သူျဖစ္သည္။ ၁၉၄၁ ခုႏွစ္တြင္
ဂဠဳန္ဦးေစာ
နန္းရင္း၀န္ျဖစ္လာေသာ အခါ သူ႕အားစည္းရုံးသိမ္းသြင္းခဲ့ေသာ္လည္း
မရရွိခဲ့ေပ။ ဦးမ်ဳိးညႊန္႕
ႏွင့္ ဇနီး ေဒၚမမေလးတုိ႕မွ ကိုျမင့္ေမာင္၊ မခင္ျမင့္ေမ၊ မခင္ျမင့္ေဆြ၊
ကိုျမင့္ေအာင္တုိ႕ကုိ
ဖြားျမင္ခဲ့ေၾကာင္း သိရသည္။
Weekly
Eleven မွ ကူးယူေဖာ္ျပသည္။
